Akademik Veri Yönetim Sistemi
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, sa.39, ss.783-794, 2024 (Hakemli Dergi)
Tazmin ve serika kavramları Arap dilinde bediî bakımdan konu edilen iki ayrı kavramdır. Bu
kavramlar, şâirin bir başkasına ait bir şiir metnini kendi şiirinde kullanması yönüyle ortak bir özellik
içermektedir. Bu ortak özellik tazmin kastıyla yapıdığında bir sanat olarak değerlendirilmekte iken
serika kastıyla yapıldığında ise yerilen bir hırsızlık olarak nitelendirilmektedir. Bu iki kullanımın
birbirine karıştırılma riski önceki dönemlerde de bazı bilim adamları tarafından dikkate alınmış olup
kavramların tanımlamalarında titiz davranmaları sonucunu oluşturmuştur. Nitekim bir şiir içindeki
başka bir şâirin şiirine ait olan metni tespit etmek bu konuda bir bilgi birikimini zorunlu kılmaktadır.
Bu durum günümüz dilbilim çalışmalarında ortaya konulan tenas kuramlarından Riffaterre’nin okur
kuramı ile de ilişkili bir özellik taşımaktadır. Tazmin ve serika kavramları bünyesindeki uygulama
örneklerinin ihtiva ettikleri dış metnin miktarı bakımından farklı isimlerle de isimlendirilmiştir. Bu
uygulama örneklerindeki dış metinlerin ifadeye sanatsal bir nitelik mi kattığı yoksa onu bir tür
alınmış (çalınmış) metin durumuna mı dönüştürdüğü, okuyucunun bilgi birikime göre değişiklik arz
edebilecek olup birbirine zıt şekillerde anlaşılması mümkün bir netice ortaya çıkarmaktadır. Bu
çalışmada tazmin ve serika uygulamalarının doğru bir şekilde tespitinin mümkün olup olmadığı,
mümkünse bunun ne gibi şartlar ve koşullar gerektirdiği Riffaterre’nin tenas kuramı kapsamında
irdelenerek yanlış tespit ve anlamaların önüne geçilmesini sağlayacak sonuçlara ulaşılmaya
çalışılacaktır.
The concepts of tadmin and serika are two separate citation concepts discussed in Arabic language in
terms of euphuism (bedî’). These concepts have a common feature in that the poet uses someone
else's text in her own poetry. This common feature is considered as an art when it is done with the
intention of compensation, while it is described as a reviled theft, when it is done with the intention
of serika. The risk of confusion between these two uses was taken into consideration by some
scientists in previous periods, and this resulted in their meticulous behavior in the definitions of the
concepts. As a matter of fact, identifying the text within a poem that belongs to another poet's poem
requires a background of knowledge on this subject. This situation has a diffirent feature related to
Riffaterre's reader theory, one of the intertextuality (tenas) theories put forward in today's linguistic
studies. The concepts of tadmin and serika have been named with different names depending on the
amount of external text that application examples contain. Whether the external texts in these
application examples add an artistic quality to the expression or turn it into a kind of stolen text vary
depending on the reader's knowledge and this understanding causes a result that can be understood
in contradictory ways. In this study, it will be examined whether it is possible to accurately determine
tadmin and serika applications, and if possible, what terms and conditions this requires, within the
scope of Riffaterre's theory of tenas, and it will be tried to reach conclusions that will prevent incorrect
determinations and understandings.