Akademik Veri Yönetim Sistemi
Aytekin H., Aktaş G.(Yürütücü)
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2022 - 2023
Bireysel ve toplumsal hayatın önemli bir bileşeni olarak kabul edilen
teknoloji, her geçen gün hızla gelişmektedir. Teknolojik gelişmeler bilgiye erişim
yöntemlerindeki değişimleri de beraberinde getirmektedir. Teknolojik
gelişmelere adaptasyon ise her sektörde olduğu gibi turizm sektöründe de
üzerinde yoğunlukla durulan konuların başında gelmektedir. Kültür turizminin
önemli bileşenleri arasında yer alan müzeler, turizmde teknoloji kullanımına en
uygun uygulama alanlarından birisidir. Müzelerin bir uzantısı olarak
değerlendirilen sanal müzeler ise, teknolojik gelişmelere paralel olarak değişen
insan ihtiyaçlarını karşılama yönünde ortaya çıkan, müze-ziyaretçi iletişimini
güçlendirme amacıyla kullanılan aracılardan birisidir.
Bu çalışmada, karma araştırma yöntemi benimsenmiştir. Literatür
taraması sonrası 93 katılımcıyla görüşme ve arkasından 6 katılımcı ile odak grup
çalışması yapılmıştır. Bu çalışmalarda elde edilen veriler, sanal müzelerin
sundukları bilgi içeriği ve bu bilginin aktarılma yöntemi üzerinde özellikle
durulması gerektiğine işaret etmiştir. Elde edilen sonuçlar ışığında, beyin
görüntüleme ana temeline dayanan nöropazarlama deneyi tasarlanmıştır. Deney
toplamda 42 katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri Dokuz Eylül
Üniversitesi Biyofizik Anabilim Dalı İnsan Faktörü Laboratuvarında
toplanmıştır. Araştırma kapsamında sanal bir müze, iki deney grubu bir kontrol
grubu olmak üzere, üç grup için farklı içerik ve sunuş yöntemine sahip olarak
ancak aynı temel eserler üzerinden yeniden tasarlanmış ve sanal müzenin üç farklı kopyası oluşturulmuştur. Araştırma verileri hem gruplar arası farklılıklar
ve hem de bireysel düzeyde değerlendirmeler olarak ele alınmıştır. Gruplararası
farklılıklar istatistik analizler sonucu, öznel veriler nitel veri analizleri sonucu
elde edilmiştir.
Araştırmada, deneysel çalışma sonucu PANAS ölçeğine ait verilerde,
istatistiksel olarak gruplar arası anlamlı farkın ortaya çıktığı bir eserde, sanal
müze ziyaretçilerinin, beyin ön bölgesi (Prefrontal Korteks-PFC) oksihemoglobin
(HbO) konsantrasyonu ortalama değişim miktarında da farklılık görülmüştür.
Eser ve sunuş deneyimiyle ilgili gruplar arasında anlamlı farklılığın olduğu
eserler ise, eserlerin, eserlerle ilgili bilginin, sergi ya da müze özelliklerinin
dikkate alınarak sunulması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Ayrıca eserin
sunuş yönteminin eserin sunuş deneyimi üzerinde etkili olduğuna işaret eden
bulgular mevcuttur. Araştırmada laboratuvar deneyi sonucu elde edilen verileri,
nitel araştırma bulgularıda desteklemektedir.
Araştırma, sanal müze ziyaretçi davranışlarını nöropazarlama ve sanal
müze ziyaretçileri bakış açısından ele alarak, sanal müzelere, farklı diğer turistik
çekiciliklere, sanal uygulaması olan diğer turizm işletmelerine ya da her türlü
işletmeye sanal tasarımlar anlamında yol gösterici niteleğe sahip olması açısından
önem taşımaktadır. Bu bağlamda araştırma literatüre ve sektöre katkıda
bulunmaktadır.