Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Araştırma Projesi, 2025 - Devam Ediyor
| Rosaceae familyasının Rosa cinsine dahil olan kuşburnu (Rosa canina L.), vadilerde yol kenarlarında bahçe sınırlarında doğal olarak yetişen çok yıllık çalı formunda bir bitkidir (Bilgener ve ark., 1996). Kuşburnu cinsi içinde üçü endemik olmak üzere, 35 tür Türkiye florasında doğal olarak yayılış göstermektedir (Güner ve ark, 2012; Riek ve ark., 2013). Bitki ıslahçıları gıda ihtiyacını karşılamak için gerek klasik gerekse biyoteknolojik ıslah metotları kullanarak yeni çeşitler geliştirmektedir. Mutasyon ıslahı; melezleme ve seleksiyon ıslah yöntemlerinden farklı olarak, elit bir çeşitte değiştirilmek istenen bir özelliği diğer kalite ve ürün özelliklerini kaybetmeden istenen iyileştirmeleri gerçekleştirebilme avantajına sahiptir. Bitki ıslahı, bitki türlerinin ıslahçılar tarafından yapılan yönlendirilmeler sayesinde yapılan bir evrim olarak görülebilir ve temelde genetik çeşitliliğe dayanır. Mutasyon ıslahı, belirlenmiş germplazm havuzlarında istenen özelliklere sahip çeşitlerin varyasyonunda avantaj sağlayabilir (Pathirana, 2011). Araştırmada bitkisel materyal olarak Yozgat ilinden selekte edilen ve yapılan tartılı derecelendirmede en yüksek puan alan SRG17, MRK27 ve YRK06 genotiplerine ait tohumlar 2025 yılı Eylül ayında çıkartılarak TENMAK’da Kobalt 60 (Co60) kaynaklı gamma ışını ile 0, 50, 100, 200 ve 300 Gray dozlarda ışınlanacaktır. Her bir doz için ortalama 1000 adet tohum kullanılacaktır. Mutasyon geçirmiş tohumlar iklim odasında kontrollü şartlar altında, Yıldırım ve Koç (2024)’un belirlediği en iyi katlama uygulaması olan 4 hafta 24±2 ºC sıcak ve %80-85 nemli ve 150 gün 4ºC soğuk %80-85 nemli katlama yapılacaktır. Tohumun çimlenme yüzdesi (%) ve çimlenme süresi (gün) ile birlikte bitkilerin dinlenmeye girdiği dönemde kök boğazı çapı, gövde sayısı, sürgün sayısı, sürgün uzunluğu ve çapı gibi bazı morfolojik özellikleri belirlenecektir. Serada, ışınlamayı izleyen birinci (M1V1-2026 yılı) yılda, toprak üstü organlarında çıplak gözle görülebilen bazı vejetatif özellikler dikkate alınacak ve kontrol bitkileri ile karşılaştırmalı olarak morfolojik değişimler incelenecektir. Kontrol bitkileri olarak genotipin mutasyona uğramamış ana bitkisi ile birlikte Yıldız ve Gerçekcioğlu çeşitlerinin fidanları kullanılacaktır. Çalışma sonucunda ilk etapta dikensiz ve kuvvetli gelişen bitkiler seçilecektir. |