Akademik Veri Yönetim Sistemi
COŞKUN N. Y. (Yürütücü)
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, Üniversite Destekli Diğer Projeler, 2025 - Devam Ediyor
Karadeniz Bölgesi, Türkiye’nin kuzeyinde yer alması, bol yağışlı iklimi ve zengin doğal kaynakları sayesinde tarım, ormancılık, enerji ve sanayi faaliyetlerinin bir arada yürütüldüğü önemli bir bölgedir. Bölge, son yıllarda sanayi, madencilik ve enerji üretimi gibi sektörlerin gelişmesiyle ekonomik açıdan güçlenmiş olmakla birlikte, bu faaliyetlerin çevre üzerindeki olumsuz etkileri göz ardı edilememektedir. Hava kirliliği, özellikle sanayi tesisleri, termik santraller, ulaşım ve ısınma kaynaklı emisyonlarla bazı illerde artış göstermekte; bu durum hem insan sağlığına hem de bölgenin hassas ekosistemine zarar vermektedir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre partikül madde (PM), hava kirliliği açısından en zararlı kirleticiler arasında yer almakta olup, bu kirleticilerin kontrol altına alınması çevresel sürdürülebilirlik açısından kritik önem taşımaktadır. Karadeniz Bölgesi’nde yapılan çevresel izleme çalışmaları, özellikle Zonguldak, Karabük ve Samsun gibi sanayi yoğunluğu yüksek illerde PM₁₀ ve SO₂ seviyelerinin zaman zaman ulusal sınır değerlerin üzerine çıktığını göstermektedir. Hava kirliliğinin özellikle kış aylarında artış göstermesi, bölgenin topoğrafyası, iklim özellikleri ve yakıt türleriyle de yakından ilişkilidir. Bölgenin kırsal ve kentsel alanlarının hava kalitesinin ulusal ve Avrupa birliği standartlarında temiz ve devamlı olması için ölçümlerin ve önlemlerin alınması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Karadeniz Bölgesi'ndeki illerin 2020-2025 yılları arasındaki günlük hava kalitesi verileri analiz edilecektir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı (UHKİA) veri bankasından alınacak PM10, PM2.5, CO, NO2, NO, O3 ve SO3 emisyon verileri kullanılarak en küçük örten ağaç (EÖA) ve hiyerarşik ağaçlar (HA) oluşturulacaktır. Kruskal algoritması ile iller arasındaki hava kalitesi farklılıkları sektörel faaliyetlerle ilişkilendirilecek ve bu farkların nedenleri tespit edilecektir. Bu analizlerin sonucunda, Karadeniz Bölgesi’ndeki hava kirliliğinin ana kaynakları tanımlanacak ve iller arasındaki hava kalitesi farklılıklarının sektörel dağılımlarla ilişkisi ortaya konacaktır. Elde edilen bulgular, bölgedeki çevre politikalarının geliştirilmesi ve hava kirliliğini azaltmaya yönelik stratejik adımlar atılması konusunda önemli bir yol haritası sunması hedeflenmektedir.