Akademik Veri Yönetim Sistemi
Karaçuka Y. S.(Yürütücü), Coşkun N. Y.
TÜBİTAK Projesi, 2209-A - Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı, 2025 - 2026
Akdeniz Bölgesi, Türkiye'nin coğrafi ve iklimsel çeşitliliği sayesinde turizm ve sanayi açısından önemli bir bölge olarak öne çıkmaktadır. Bölge, tekstil, gıda, kimya ve metalürji gibi sanayi sektörlerinin yoğunlaşmasıyla ekonomik olarak gelişmiş olmakla birlikte, bu sanayi faaliyetlerinin çevre üzerindeki olumsuz etkileri göz ardı edilemez. Hava kirliliği, bölgedeki büyük şehirlerde özellikle sanayi tesislerinden kaynaklanan emisyonlarla artış göstermekte, bu durum hem insan sağlığına hem de bölgenin doğal güzelliklerine zarar vermektedir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, partikül madde (PM), hava kirliliği açısından en zararlı kirleticiler arasında yer almakta ve bu kirleticilerin kontrol edilmesi kritik öneme sahiptir. Akdeniz Bölgesi'nde yapılan çeşitli çalışmalarda, PM10 ve SO2 seviyelerinin ulusal sınır değerleri aştığı ve hava kirliliğinin özellikle kış aylarında yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Bölgenin kırsal ve kentsel alanlarının hava kalitesinin ulusal ve Avrupa birliği standartlarında temiz ve devamlı olması için ölçümlerin ve önlemlerin alınması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Akdeniz Bölgesi'ndeki illerin 2008-2024 yılları arasındaki günlük hava kalitesi verileri analiz edilecektir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı (UHKİA) veri bankasından alınacak PM10, PM2.5, CO, NO2, NO, O3 ve SO3 emisyon verileri kullanılarak en küçük örten ağaç (EÖA) ve hiyerarşik ağaçlar (HA) oluşturulacaktır. Kruskal algoritması ile iller arasındaki hava kalitesi farklılıkları sektörel faaliyetlerle ilişkilendirilecek ve bu farkların nedenleri tespit edilecektir. Bu analizlerin sonucunda, Akdeniz Bölgesi’ndeki hava kirliliğinin ana kaynakları tanımlanacak ve iller arasındaki hava kalitesi farklılıklarının sektörel dağılımlarla ilişkisi ortaya konacaktır. Elde edilen bulgular, bölgedeki çevre politikalarının geliştirilmesi ve hava kirliliğini azaltmaya yönelik stratejik adımlar atılması konusunda önemli bir yol haritası sunması hedeflenmektedir.