Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tolkien Evreni | J.R.R Tolkien ve Orta Dünya Yazıları, Oğuzcan Acar,M. Alpaslan Tandırcı, Editör, Mavi Göl Yayınları, Ankara, ss.41-72, 2024
1937 yılında Hobbit ilk kez yayınlandığında, John Ronald Reuel Tolkien temelini attığı bu dünyanın yıllar sonra yüksek ekonomik başarılar elde eden bir fenomene dönüşebileceğini tahmin etmiş miydi? Tolkien’in amacı çocukların okuyabileceği bir kitap yazmaktı. Yayınlandığında eleştirmenlerden övgüler almış ve yayıncıların baskısı ile devamı olan Yüzüklerin Efendisi ortaya çıkmıştır. Tolkien, eserlerini İngiliz Edebiyatı’na bir mitoloji kazandırmak için kurgulamış ve Silmarillion’da kendi yaratılış öyküsünü oluşturmuştur. Yüzüklerin Efendisi, 1937 ve 1949 yılları arasında aşamalı olarak yazılmış ve 1954 ile 1955 arasında üç cilt olarak yayınlanmıştır. Kitaplar özellikle 1960’lı yıllarda tüm dünyada popülerliğini artırmış, toplumsal olaylara, müzisyenlere ve müzik gruplarına ilham vermiştir. 1969 yılında Tolkien, Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi kitaplarının yayınlanması dışında tüm ürün ve hizmet haklarını United Artists’e satmıştır. Film, televizyon (dizi), sahne ve üretilebilecek diğer tüm ticarî ürün ve hizmetlerin hakları United Artists film stüdyosuna geçmiştir. Bu noktadan sonra gerek bu evrenden esinlenen gerekse uyarlanan pek çok ürün ortaya çıkmaya başlamıştır. Başlarda çizgi film, çizgi roman ve tiyatro oyunları ortaya çıksa da asıl etki Tolkien eserlerinin en başarılı uyarlaması olarak kabul edilen, Peter Jackson tarafından yönetilen filmlerin beyaz perdeye taşınmasıyla başlamıştır. Filmler hem oldukça yüksek gişe hasılatı elde etmiş hem de Oscar da dahil olmak üzere birçok ödüle layık görülmüştür. Sonrasında bu durum talepte adeta çığ etkisi yaratmış ve pek çok alanda Orta Dünya evrenine bağlı ürünler ortaya çıkmaya başlamıştır. Kitaplar, filmler, oyunlar, oyuncaklar, figürler… ve nihayetinde Orta Dünya katma değeri yüksek bir nevi endüstri/marka haline dönüşmüştür. Bu çalışmanın amacı, Tolkien evrenini katma değeri yüksek bir ürün şeklinde ele alarak haiz olduğu ekonomik kazancı, bu evrenle alakalı ürünler ve bu ürünlerin başarıları üzerinden değerlendirerek tartışmaktır. Bu kapsamda kitaplar, filmler, video oyunları ve turizm katkısı ayrı başlıklarda ele alınmış ve Tolkien’in yarattığı bu evrenin günümüz dünyasına olan ekonomik tesirleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.