Cezayirli Muhacirlerin Osmanlı Tabiiyetine Geçmesinin Türk-Fransız İlişkilerine Yansıması (1848-1914)


Creative Commons License

Toker H.

Journal of Modern Turkish History, sa.34, ss.471-500, 2021 (ESCI)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2021
  • Dergi Adı: Journal of Modern Turkish History
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Emerging Sources Citation Index (ESCI), Scopus, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.471-500
  • Yozgat Bozok Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Uzun yıllar idari bakımdan Beylerbeyi, Paşalar, Ağalar ve Dayılar Devri olmak üzere dört farklı şekilde Osmanlı yönetiminde kalan Cezayir, Fransız işgalinden sonra “protesto altında bulunan mahaller” olarak görülmüş, Osmanlı Devleti’ne sığınan Cezayirli muhacirler de bu çerçevede değerlendirilmiştir. Osmanlı Devleti’nde Tabiiyet Kanunun çıkarılmasında Mora muhacirleriyle birlikte Cezayirli muhacirlerin de etkisi büyük olmuş ancak Cezayirli muhacirlerin tabiiyet meselesi Doğu Akdeniz coğrafyasında nüfuz kazanmak isteyen Fransa’yı oldukça rahatsız etmiştir. Fransa’nın Osmanlı Devleti’ne göç eden Cezayirliler konusunda ilk yıllarda uyguladığı sessizlik politikası sonraki yıllarda bölgede meydana gelen olaylar ve bu kişilerin Osmanlı tabiiyetine geçmeleri nedeniyle yerini muhacirlerin Osmanlı tabiiyetine geçişinin önlenmesi yönünde aktif bir politikaya bırakmıştır. Tüm bu değişim/dönüşümler sonucu iki ülke ilişkileri Birinci Dünya Savaşı’na kadar Cezayirli muhacirler temelli inişli çıkışlı bir sürece 472 Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi Yıl 17 Sayı 34 (Güz 2021) sahne olmuştur. Çalışmada, T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nde bulunan belgeler esas alınarak, bu süreç içinde Osmanlı Devleti’ne gelen Cezayirli muhacirlerin kimler olduğu, hangi dönemde kaç kişinin geldiği, gelen kişilere nasıl bir sözleşme imzalatıldığı, hangi bölgelere yerleştirildiği, bu kişilerin geçimlerini nasıl sağladığı, bulundukları bölge yöneticileri ile iletişimlerinin nasıl olduğu, Bâb-ı Âlinin bölge yöneticileri ile muhacirler konusunda ne gibi yazışmalar yaptığı, Fransa’nın muhacirlerle ilgili değişen söylemleri ve Cezayirli muhacirlerin Fransız vatandaşı olması yönünde uyguladıkları politikalar gibi temel sorular cevaplandırılmaya çalışılmıştır.