Bu çalışma, Abbasî dönemi Arap şiirinde görülen sosyo-kültürel yaban-cılaşma konusunu, her biri farklı bir boyutta ele alan Ebu'l-‘Ebü’l-‘Atâhiyye, İbnü’r-Rûmî ve Mütenebbî’nin şiirleri üzerinden ele almaktadır. Araştırma; Ebu’l-‘Atahiyye’nin, psikolojik yabancılaşmayı ifade eden tefekkür ve mür-tedilik unsurlarını taşıyan beyitleri, İbnü’r-Rûmî, çoğunlukla siyasi yabancı-laşmayı dile getiren toplumsal şiirleri ile ahlaki yozlaşmanın bir yansıması olarak Mütenebbî'nin şiirlerini farklı boyutları ile ortaya koymaktadır. Ça-lışmada, seçilen şiirler titizlikle incelenmiş, ele alınan şairlerin hayatları ile bulundukları sosyo-kültürel çevre karşılaştırmalı olarak analiz edilmiş ve bilim edebiyat ve kültürel açıdan doruk noktasında olan bu dönemde sosyo-kültürel yabancılaşma ele alınmıştır. Çalışma kapsamında; toplumsal bağla-rın, ahlaki felsefenin ve ağıt gibi unsurların şiirdeki yansımaları ele alınmış, Abbasî dönemde sosyo-kültürel yabancılaşmanın edebiyat üzerindeki önemi vurgulanmıştır. Makalenin temel amaçlarından biri de her bir şairin ele alı-nan konuya yönelik özgün yaklaşımının, insan faktörü üzerindeki katkıları-nı ortaya çıkararak klasik Arap şiiri bağlamında bilgi birikimini zenginleş-tirmektir. Çalışma metot olarak; edebi eleştiri ile tarihsel yaklaşımı harman-layan nitel bir analiz yöntemine dayanmakta olup şairlerin bulundukları çevre ve kullandıkları dilin ışığında sağlam temellere dayalı yorumlar sunmaktadır.
This article examines the theme of existential alienation in Abbâsî-id-era Arabic poetry through the works of three major poets, each exemplifying a distinct dimension of alienation. The study focuses on the introspective and ascetic verses of Abū al-ʿAtāhiyya as expressions of psychological alienation, the socially engaged and often disillusioned poetry of Ibn al-Rūmī as a voice of political alienation, and the proud, morally reflective oeuvre of al-Mutanabbī as an embodiment of ethical alienation. Through a close reading of representative poems and a comparative analysis of these poets’ lives and contexts, the research illuminates how feelings of estrangement and disconnection were articulated in a period renowned for its cultural and intellectual achievements. The scope of the inquiry spans personal laments, social commentary, and moral philosophizing in verse, highlighting the importance of alienation as a literary and existential motif in the Abbasid era. The purpose of this study is to enrich our understanding of classical Arabic poetry by revealing how each poet’s unique approach to alienation contributes to a multifaceted portrait of human experience. Methodologically, the article employs a qualitative analysis that combines literary criticism with historical contextualization, providing an interpretation grounded in the poets’ own milieu and idiom.
