Akademik Veri Yönetim Sistemi
FIRAT ÜNIVERSITESI İLAHIYAT FAKÜLTESI DERGISI, cilt.29, sa.1, ss.21-32, 2024 (Hakemli Dergi)
Abstract: Synonymy, antonymy, and homonymy are among the prominent semantic relationships that exist
between words in all languages. They play a crucial role in highlighting the
contrasting value between words. Through these relationships, we can pinpoint
the linguistic differences among the words we use in a language, in addition to
the role these relationships play in shaping the overall meaning of a phrase.
Among these semantic relationships this reasearch
focuses on the semantic relationships of antonymy.
Antonymy,
as a natural phenomenon, can be observed in humans, animals, plants, and
various aspects of our surroundings. Antonymy is one of the elements that
demonstrate diversity among existing entities. This is because within
individual and societal life, there exist contrasts such as war, peace, death,
birth, happiness, and misery. If there were no contrasts among entities,
everything would blend together, making it nearly impossible to distinguish
them. Antonymy not only appears in the external world but also manifests itself
in our mental world. The phenomenon of contrast is especially prevalent in
poems and prose.
The
main issues that this research aims to address are:
What is the meaning of antonymy تضاد in the Arabic language, and what distinguishes
it from the term opposite الأضداد?
What
are the types of antonymy in the Arabic language?
Are
there examples of antonymy in the Quran, and if so, what are they?
The
research is presented under the title "Antonymy Relationships in the Framework of the
Qur'an."
Before delving
into the main research topic, some relevant terms were explained, including:
1. teẓad التضاد: Lexically, it refers to the opposite of something, and its
plural form is أضداد. In the terminology, Generally speaking, oppositeness is defined as two
words holding contrast meanings. The term antonymy التضاد is commonly used in modern semantic studies. Examples
include: طويل long - قصير short, ذكر male - أنثى female.
3. Semantic Antonymy Relationships: Antonymous relations
are considered as one of relations that ensure the integrity of a text.
Based on this,
the study will examine the types of antonymy present in the Arabic language and
clarify them through examples. Subsequently, examples from the Quran will be provided
to illustrate these semantic relationships.
As for the
references used in this study, they were limited. There is a scarcity of
Turkish studies specifically addressing the types of semantic antonymy relationships.
Therefore, reliance was placed on Arabic references, notably the book علم الدلالة /ilmu’d-Delāle/
“Semantics” by Muḥammed ʿAli Al-Ḫūlī. Additionally, foreign sources like John
Lyons' Introduction to Theoretical Linguistics were consulted.
Tthis study is
considered unique, particularly as it pertains to the specific types of antonymy
semantic relationships, especially within the framework of the Quran.
The study employed a descriptive-analytical methodology,
involving several stages. The first stage involved collecting types of antonymy
semantic relationships mentioned in Arabic and Western references and
discussing them through various examples. The second stage focused on searching
the Quran for verses representing types of antonymy relationships and
explaining them. The third stage examined antonymous word studies in Quranic
examples from a lexicographical linguistic perspective.
The types of antonymy
relationships covered in this study are as follows:
Binary Antonyms: Gradable, Complementary, Relational, Directional,
Whole- Part cyclical. Antonymous
triplet: Hierarchical, Group- Items Antonyms.
The purposes and benefits of this study include:
-Understanding
the types of antonymy relationships
in language.
-Identifying
the types of antonymy relationships
in the Quran.
These
objectives aim to assist the reader in gaining insight into the various types
of antonymy relationships, their
purposes, and their occurrences in the Quranic context.
In this study
consists of three main sections: an introduction where the term " antonymy"
is explored both linguistically and conceptually, a section addressing the
types of antonymy relationships, and a conclusion focusing on the derived
results and evaluations. The main section of this study, the section on Types
of antonymy Relationships, will explain contrast relationships with examples
from the Qur'an. The conclusion will be completed in a question-and-answer
format, addressing questions such as "What are antonymy relationships?"
and "Which types of antonymy relationships can be identified in the
Qur'an?" in a list format.
Key Words: Arabic, Antonymy,
Quran, Semantic Relationships, Antonymy Relations.
Kur’an Çerçevesinde Zıtlık
(التضاد) İlişkileri
Özet: Zıtlığı, doğal bir fenomen olarak insanlarda, hayvanlarda, bitkilerde ve
etrafımızda birçok yerde görmemiz mümkündür. Zıtlık, var olanlar arasında
çeşitliliği gösteren unsurlardan biridir. Bunun sebebi insanın bireysel ve
toplumsal yaşamı içinde savaş, barış, ölüm, doğum, mutluluk, perişanlık gibi
zıtlıkların bulunuyor olmasıdır. Varlıklar arasında herhangi bir zıtlık olmamış
olsaydı bütün varlıklar birbirine karışır ve onları ayırt etmek neredeyse
mümkün olmazdı. Zıtlık dış dünyada karşımıza çıkmakla birlikte kendini zihin
dünyamızda da göstermektedir. Zıtlık fenomeni özellikle şiirlerde nesirlerde
daha çok karşımıza çıkmaktadır.
Bütün dilbilim çalışmalarında anlam
ilişkilerinden yer alan eşanlamlılık ve eşadlılık anlamları gibi zıtanlamlılık da öne çıkmaktadır. Bu ilişkiler, bir
metinin bütün parçalarını bir araya getri ve her hangi bir dil edatları veya
bağlaçları kullanmadan metnin cümlelerini birbirine bağlar. Metnin içinde
önceki cümleleri ile sonraki cümleleri ile bağlayan bu anlam ilişkileri metinin
sistemini oluşturur ve belli bi r mantığı kazandırır. Anlam ilişkileri aynı
zamanda dilde kullandığımız lafızlar arasındaki farklılıkları sınırlandırması
ve bir ifadenin anlamına dair bütünlük sağlamasıdır.
Zıtlık ilişkileri üzerinde duran bu çalışmada ana problemler aşağıdaki
sorular üzerinden çözülmeye çalışılacaktır.
1-Arapçada et-Ṭeḍād ve el-Eḍdād terimlerin birbirine farkı nedir? Türkçede karşılığı nedir?
2-Arapçada zıtlık ilişkileri nelerdir?
3-Kur’an’da geçen zıtlık ilişkilerine dair
örnekler nelerdir?
“Kur’an Çerçevesinde Zıtlık İlişkileri” başlığın
altında sunulacak bu çalışmamızda kullanılan en önemli terimleri şunlardır:
1.et-Ṭeḍād التضاد: Bir şeyin zıddıdır. Terim olarak ise Arap dünyasında modern
semantik çalışmalarında kullanılır. Örneğin: Örneğin beyazın zıddı siyah, hayatın zıddı ölüm, gündüzün zıddı gece
gibidir.
2.el-Eḍdād الاضداد: Bu terim, klasik Arap dilbilimcileri tarafından iki zıt
anlam taşıyan bir kelime için kullanılmıştır. Örneğin جون kelimesi hem siyah hem beyaz anlamını
taşımaktadır; nāhilناهِل kelimesi; “susuz kalan”
ve “suya kanan” manalarında geçmektedir.
3.Zıt: Türkçede zıt kelimesi ḍıdd ضدّ isminden türemiş Arapça kökenli bir kelimedir. ḍıdd
ضدّkelimesi, Türkçede zıt, karşıt ve tezat sözcükleri ile
adlandırılmaktadır. İngilizcede contrast, contaradiction ve oppositions
gibi kelimeler kullanılmaktadır.
4.Zıtlık: Zıtlık bir terim olarak birbirine
zıt anlam taşıyan sözcüklerdir. Bu anlama
gelen zıtlık terimi, Arapçada el-Teḍādالتضاد , Türkçede zıtlık veya karşıt
anlamlılık, zıtlık, İngilizcede ise antonymy sözcükleri ile ifade edilmektedir.
5. Zıtlık ilişkileri علاقات التضاد الدلالي: Bir metnin bütünlüğünü sağlayan ve anlamlarını birbirine
bağlayan zıtlık ilişkilerdir.
Buna göre bu çalışmada Kur’an’da geçen zıtlık
ilişkileri iki gruba ayırılmaktadır:
Birincisi:
ikili zıtlık ilişkiler, bu grup çift sözcükler
arasındaki zıtlık ilişkileri ile ilgilenmektedir. Bu grupta bulunan zıtlık ilişkileri:
Dereceli: Aşamalandırılmış zıtlık ilişkisidir. Örneğin: geniş
/dar, fakir/zengin.
Bütünleyici: Bu zıtlık ilişkisi dereceli olan zıtlıklar gibi
orta bir terime izin vermeyen bir zıtlık ilişkisidir. Örneğin: yaşamak/
ölmek, yeryüzü/ gökyüzü.
İlişkisel:
Birbirleri ile ilgili kavramlar arasındaki zıtlık ilişkisel zıtlığıdır.
Örneğin: almak/ satmak, anne/ çocuk.
Yön Gösteren: yön gösteren zıtlara denir. Örneğin: kuzey/
güney, sağ/ sol.
Bütün-Parça: Bu zıtlık ilişkisi bir bütün ile bütünün
parçaların arasındaki zıtlık ilişkisidir. Örneğin: ev/ pencere bir evin ve evin
penceresi, bina/ giriş binanın ve binanın girişi.
İkincisi ise: üç ve üçten fazla sözcükler arasındaki zıtlık
ilişkileri ile ilgilenen üçlü zıtlık ilişkisidir. Bu gruptaki zıtlık
ilişkileri:
Döngüsel:
Eşit zaman aralıklarıyla
ardışık olarak yenidenlenen zıtlık ilişkisine denir. Örneğin: mevsimler (ilk
bahar-yaz-sonbahar-kış)
Hiyerarşik: Mevki ve
rütbe sıralaması zıtlık ilişkisidir. Örneğin: Öğretmen, müdür yardımcısı,
müdür.
Grup-Ögeler zıtlıklardır: bir grup ve bu grubun ögelerin
arasındaki zıtlık ilişkidir. Örneğin: Meyve grubu: elma, çilek, karpuz,
Portakal.
Bu çalışmada en önemli Arap dil
kaynaklarından Mıḥammed
ʿAli Al-Ḫūlī’ye ilmu’d-Delāle “Anlam Bilimi” adlı eser ve yabancı kaynaklardan John Lyons’a ait Semantics ،Introduction to the oretical linguistics adlı eserinden faydalanılmıştır.
Dildeki zıtlık ilişkileri ve Kur’an’da
zıtlık ilişkilerin örneklerini bilmek amaçlayan bu çalışma Kuran çerçevesinde
zıtlık ilişkilerini inceleyen yeni bir çalışma sayılmaktadır. Bu çalışmada
tanımlayıcı analitik yöntem kullanılmıştır. Birçok aşamadan geçen bu çalışmanın
ilk aşaması zıtlık ilişkilerini kaynaklardan toplama aşamasıdır. Bir sonraki
aşama, Kuran’da zıtlık ilişkilerini taşıyan ayetlerin örneğinin gösterilmesi ve
açıklanmasıdır. Son aşama ise Kuran çerçevesinde kullanılan zıt kelimelerin
sözlüksel açıklanması ve incelenmesidir.
Anahtar
Kelimeler: Arapça, Zıtlık, Kur’an, Anlam İlişkileri, Zıtlık İlişkileri.