Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, Kahramanmaraş, Türkiye, 26 - 28 Ekim 2017, ss.537, (Özet Bildiri)
Suç işlemiş bir kişinin kovuşturma, yargılama, cezalandırma amacıyla bir devlet tarafından bir başka devlete teslim edilmesine suçluların iadesi denilmektedir. Türk hukukunda suçluların iadesi kurumuna ilişkin başlıca kaynaklar Anayasa (m. 23), 6706 Sayılı Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İşbirliği Kanunu (CKUAİK) ve Türkiye’nin de taraf olduğu Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi (SİDAS) başta olmak üzere diğer milletlerarası sözleşmelerdir. Anayasanın ‘yerleşme ve seyahat hürriyeti’ başlıklı 23. maddesinde herkesin yerleşme ve seyahat hürriyetine sahip olduğu düzenlenmektedir. Herkese tanınan bu hakların sınırlandırma sebepleri aynı maddenin 2. fıkrasında belirtilmiştir. Buna göre, ‘yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek, kamu mallarını korumak; seyahat hürriyeti ise suç soruşturma veya kovuşturması sebebiyle, genel sağlığı korumak yahut suç işlenmesini önlemek amaçlarıyla sınırlanabilir’. Anayasanın ‘yabancıların durumu’ başlıklı 16. maddesi ise temel hak ve hürriyetlerin, yabancılar için, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabileceğini düzenlemektedir. Bu iki maddeyi birlikte değerlendirdiğimizde yabancıların ikamet ve seyahat haklarına ilişkin getirilecek kısıtlamaların sadece kanunla yapılabileceği sonucuna varmak mümkündür. Bir yabancının işlemiş olduğu bir suç nedeniyle başka bir devlete iadesi bu yabancının ülkede yerleşme ve seyahat hürriyetine getirilmiş bir sınırlamadır. Yapılacak olan söz konusu sınırlamanın dayanağını CKUAİK oluşturmaktadır. CKUAİK öncesine suçluların iadesi Türk Ceza Kanununun 18. maddesi ve SİDAS hükümleri çerçevesinde yapılmaktaydı. Ancak SİDAS hükümleri Sözleşmeye taraf olmayan devlet bakımından uygulama alanı bulmuyordu. Ortaya çıkan bu ihtiyacı karşılamak için kabul edilen 23 Nisan 2016 tarihli Kanun ile suçluların iadesi hem TCK m. 18 hem de SİDAS’ın hükümlerine paralel olarak kapsamlı şekilde tek bir Kanun ile düzenlenmiş oldu. Bu bildirinin amacı CKUAİK hükümleri çerçevesinde suçlunun iadesi için aranan şartlar ve iade usulünü incelemek ve Kanun hükümlerini değerlendirmektir.