Akademik Veri Yönetim Sistemi
8.ULUSLARARASI TÜRK KÜLTÜRÜ KONGRESİ, Eskişehir, Türkiye, 11 - 13 Ekim 2013, cilt.2, ss.873-896
ÖZ
Batı’da Osmanlı toplumu için yapılmış olan saatler ile Osmanlı ustalarının
kendi his beğenileriyle harmanlayıp ortaya koyduğu örneklerden
bazıları Üsküdar ilçesi içerisinde yer almaktadır. Üsküdar ilçesinde bulunan
26 cami duvar saatinden 10 tanesi çalışır vaziyettedir. 16 tanesi
bozuktur.Saatlerden bir tanesi Vakıflar Genel Müdürlüğü çalışanları
tarafından Şemsi Paşa Camisi’nden teslim alınmıştır. Saatlerin hepsi
ahşap, metal ve cam malzemeden imal edilmiştir. Saatler ahşap kasalı
olup, meşe, maun gibi ahşap malzemeden yapılmıştır. Saatlerin boyları
243 cm. ile 47 cm. arasında, genişlikleri, 53 cm. ile 17 cm. arasında, kalınlıkları
ise; 34 cm. ile 12 cm. arasında değişmektedir. Oyma, boyama,
döküm, kakma, kalemişi, kazıma ve ajur gibi süsleme teknikleri saatler
üzerinde uygulanmıştır. Sekiz duvar saatinin kadranında usta, firma ve
yapıldığı yer ile ilgili yazıya rastlanılmıştır. Saatler üzerindeki süslemeler
üst bölümde, gövdenin iç yüzünde ve alt bölümde yer almaktadır.
Bazı saatlerin ahşap kasalarında süsleme bulunmamaktadır. Akantus,
asma, buğday başağı, çan çiçeği, gelincik, gül, kasımpatı, kır çiçeği, kıvrık
dal, krizantem, küpe çiçeği, lale, menekşe, orkide, papatya, rozet çiçeği,
saat çiçeği, sümbül, üzüm, yaprak, yıldız çiçeği ve yonca gibi bitkisel
unsurlar, baklava dilimi, çarkıfelek, dikdörtgen, hilal, kare, madalyon,
mukarnas, sarmaşık ve yumurta gibi geometrik unsurlar; balta, bayrak,
borazan, çadır, davul, kılıç, ok, mızrak, tabanca, teber, top gibi Osmanlı
armasını hatırlatan nesneler ile bukle, inci tanesi, kandil, küre, püskül,
sepet, şamdan ve vazo gibi nesneli süsleme motifleri de kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Cami, ahşap, duvar saati, teknik, motif, süsleme.
SUMMARY
Art Historical Evaluation on the Uskudar Mosque Clocks
Some of the clock samples which were made in the West and also
in Anatolia by the Ottoman masters are in Uskudar today. 10 of 26
are in good condition. 16 are corrupted. One of the clocks was tak-
en from the Semsi Pasha Mosque by the employees of the General
Directory Of Waqfs. All of the samples were made of wood, metal
or glass. Their lenghs are between 243- 42 centimetres. Their widths
are between 53- 17 centimetres. Their thicknesses are between 34-
12 centimetres. They were adorned with different techniques such
as carving, painting, casting and chisel work. 8 of the clocks were
signed by the masters. Also the information about the firms and
the locations they were made are written on these samples. The
adornments are on the upper, on the inner and on the down part
of the clocks. On the other hand some have no adornments. Different
kinds of flowers were used as decorations such as acanthus, bell
flower, roses, tulips, violets, orchids, daisies. Some geometric motifs
such as rectangular, square and muqarnas were also used as decorations.
Some adornments which remind of the Ottoman emblem
such as axes, flags, trumpets, drums and swords may also be seen on
the samples. Baskets, pearls, oil lamps, candles and vases are extra
decorative motifs on them.
Key Words: Mosque, wood, clock, technique, pattern, decoration.