Akademik Veri Yönetim Sistemi
III. Uluslararası Tarla Bitkileri Kongresi, Tokat, Türkiye, 19 - 21 Eylül 2024, cilt.1, ss.76-77
Kenevir (Cannabis sativa), Cannabaceae familyasına ait monoik ve dioik tipleri bulunan ve insanoğlu tarafından bilinen en eski bitkilerden biridir. Lif, tohum ve kannabinoidlerin üretimi olmak üzere çok farklı yetiştirilme amacı bulunmaktadır. Kenevirin çok farklı alanlarda kullanılabilme potansiyeli, bitkinin hemen hemen tüm kısımlarından yararlanılabilmesinden kaynaklanmaktadır. Kenevirin hem yetiştirme amaçlarının farklılığı hem de kullanım alanlarının fazla olmasından dolayı kenevir ıslahı başta olmak üzere çeşitli alanlarda yapılan bilimsel çalışmalar önemlilik arz etmektedir. Bu çalışma ile Yozgat Bölgesinde 2019 yılından itibaren yürütülen farklı kenevir denemelerinde yer alan kenevir genotiplerinden fenolojik özellikleri dikkate alınıp, daha iyi özelliklere sahip olduğu düşünülerek seçilen farklı kenevir hatlarından 45 dioik kenevir hattının bitkisel özelliklerinin belirlenmesi, agronomik ve kalite özellikleri üstün hatların tespiti, lif ve tohum verimi yüksek dioik kenevir hatlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma, 2020 yılından beri sürdürülen bir seleksiyon programının 2022 vejetasyon dönemini kapsamaktadır. Araştırma Yozgat Bozok Üniversitesi Kenevir Araştırmalar Enstitüsü deneme alanında yürütülmekte olup, çalışmada yerli kenevir popülasyonlarından olan “Narlısaray, Kavacık, Maltepe 3 ve Van” ile Avrupa tescilli “Finola” çeşidinden seçilen 45 dioik hat kullanılmıştır. Çalışma auqmented deneme desenine göre 5 standart genotip kullanılarak ((n/n-1)+1) üç blokta ve her blokta standart çeşitler tekrar edilecek şekilde kurulmuştur. Her genotip bir sıra ve deneme deseninin formülüne göre her blokta 15 hat ve 5 standart genotip olmak üzere toplam 20 sıradan oluşmuştur. Araştırmada fenolojik gözlemler (çıkış süresi, çiçeklenme süresi, çiçekte kalma süresi) verim (biyokütle, kuru sap, lif ve tohum verimi), verim özellikleri (bitki boyu, teknik sap uzunluğu, sap çapı, lif oranı) alınmış ve kalite analizleri (yağ oranı) yapılmıştır. Yürütülen bu araştırmada elde edilen veriler erkek ve dişi bitkilerden ayrı ayrı alınmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre; erkek bitkilerde bitki boyu 74,10-265,58 cm arasında, dişi bitkilerde ise 93,00-249,54 cm arasında değişiklik göstermiştir. Erkek bitkilerde en yüksek lif verimi 255 kg/da olurken, dişi bitkilerde en yüksek lif verimi 526 kg/da olarak ölçülmüştür. İncelenen değerler göz önüne alındığında, erkek bitkiler bitki boyu ve teknik sap uzunluğu bakımından dişi bitkilere göre daha uzun boylu olmuştur. Dişi bitkiler ise kuru sap ve lif verimi bakımından daha yüksek değerler göstermişlerdir. İncelenen dioik kenevir hatlarının seçildikleri ebeveynlerinden daha yüksek verim ve kalite değerlerine sahip oldukları belirlenmiştir.
Cannabis (Cannabis sativa) is one of the oldest plants known to mankind, with monoic and dioic species belonging to the Cannabaceae family. It has many different cultivation purposes, including fiber, seed and cannabinoid production. The potential of hemp to be used in many different fields is due to the fact that almost all parts of the plant can be utilized. Scientific studies in various fields, especially hemp breeding, are important due to the difference in both the cultivation purposes and the high number of usage areas of hemp. In this study, it was aimed to determine the vegetative characteristics of 45 dioecious hemp lines among the hemp genotypes in different hemp trials carried out in Yozgat Region since 2019, to determine the plant characteristics of 45 dioecious hemp lines, to determine the lines with superior agronomic and quality characteristics, and to determine the dioecious hemp lines with high fiber and seed yield. This study covers the 2022 vegetation period of a selection program that has been ongoing since 2020. The research was carried out in the experimental field of Yozgat Bozok University Cannabis Research Institute and 45 dioecious lines selected from the local cannabis populations “Narlisaray, Kavacik, Maltepe 3 and Van” and the European registered 'Finola' variety were used in the study. The study was established according to the auqmented experimental design using 5 standard genotypes ((n/n-1)+1) in three blocks and standard varieties were repeated in each block. Each genotype consisted of one row and a total of 20 rows, 15 lines and 5 standard genotypes in each block according to the formula of the experimental design. Phenological observations (emergence time, flowering time, flower retention time), yield (biomass, dry stalk, fiber and seed yield), yield characteristics (plant height, technical stalk length, stalk diameter, fiber ratio) and quality analyses (oil ratio) were carried out. The data obtained in this study were taken separately from male and female plants. According to the results obtained in the study, plant height varied between 74.10-265.58 cm in male plants and 93.00-249.54 cm in female plants. The highest fiber yield in male plants was 255 kg/da, while the highest fiber yield in female plants was 526 kg/da. Considering the analyzed values, male plants were taller than female plants in terms of plant height and technical stem length. Female plants showed higher values in terms of dry stem and fiber yield. It was determined that the examined dioecious cannabis lines had higher yield and quality values than their selected parents.