Akademik Veri Yönetim Sistemi
16. ULUSAL HALK SAĞLIĞI KONGRESİ, Antalya, Türkiye, 27 - 31 Ekim 2013, ss.459-460
Sağlik Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Kendi Boy Ve Ağirlik Değerleri Hakkindaki Farkindaliklari
Merve Betül Karademir, Betül Başar, Öznur Güngör, Majdi Kamal Abed Alfattah Hannon, Osman Günay, Elçin Balcı
Giriş ve Amaç: Şişmanlık, dünya genelinde en önemli sağlık sorunlarıarasında yer almakta ve görülme sıklığı giderek artmaktadır. Dünyada, 2008yılında 400 milyon kişinin şişman olduğu, bu sayının 2015 yılında 700 milyonaulaşacağı tahmin edilmektedir. Genellikle gençlik döneminde başlayan şişmanlık sorunuile mücadelede, gençlerin boy ve ağırlıkları hakkındaki farkındalığı önemlidir.Bu araştırma, üniversiteöğrencileri tarafından ifade edilen boy ve ağırlık değerlerinin doğruluğunubelirlemek ve bunun şişmanlık tanısındaki geçerliliğini değerlendirmek amacıylayapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma tanımlayıcı tipte olup, 2012–2013 ders yılındaErciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik ve Beslenme ve DiyetetikBölümleri’nin 1. ve 3. sınıflarında okuyan öğrenciler üzerinde yapılmıştır. Bu sınıflardaokuyan 299 öğrencinin tamamının araştırma kapsamına alınması planlanmıştır. Öğrenciler araştırmacılar tarafından sınıflarında ziyaretedilerek, araştırma hakkında bilgilendirildikten sonra sözel onamları alındı. Çalışmayakatılmayı kabul eden öğrencilere 36 sorudan oluşan anket formu yüz yüze görüşmeyöntemiyle uygulandı. Daha sonra araştırmacılar tarafından öğrencilerin boyu veağırlığı ölçüldü. Toplam 264 öğrenci ile ilgili veriler değerlendirmeye alındı.Öğrenciler tarafından ifade edilen ve araştırmacılartarafından ölçülen boy ve ağırlık değerlerinden yararlanılarak iki ayrı bedenkitle indeksi (BKİ) hesaplandı. BKİ değeri; 18.5’in altı “zayıf”, 18.5 – 24.9arası “normal”. 25.0–29.9 arası “hafif şişman”, 30 ve üzeri “şişman” olarak kabuledildi. Ölçülen değerlerden elde edilen BKİ değerlerine dayanılarakkonulan şişmanlık tanısı referans alınarak, öğrenciler tarafından ifade edilenboy ve ağırlık değerlerinden hesaplanan BKİ değerlerinin geçerliliğideğerlendirildi. Verilerin istatistiksel analizinde, paired t testi, unpairedt testi, tek yönlü ANOVA testi ve kapa analizi kullanıldı. Bulgular: Araştırmacılar tarafından ölçülen boy ve ağırlık değerlerireferans alınarak, öğrencilerin boylarını, gerçek değerinden ortalama 0.6±1.6cm yüksek, ağırlıklarını ise 0.9±2.0 kg düşük ifade ettikleri belirlendi ve bu farklaristatistiksel açıdan önemli bulundu (p<0.001). Öğrenciler tarafından ifadeedilen değerlerle araştırmacılar tarafından ölçülen değerler arasındakifarkların mutlak değerleri alındığında; öğrencilerin boylarını ortalama 1.1±1.3cm, ağırlıklarını ise 1.5±1.5 kg hata ile bildikleri belirlendi. Üçüncü sınıftaokuyan öğrencilerin ortalama hata miktarları birinci sınıftan önemli ölçüdedüşük bulundu. Son iki ay içinde tartılmış olanların tahmin hatası önemliölçüde düşük bulundu. Hemşirelik ve Beslenme bölümleri arasında ve erkeklerlekadınlar arasında tahmin hataları açısından önemli bir fark bulunmadıAraştırmacılar tarafından ölçülen boy ve ağırlıkdeğerlerinden hesaplanan BKİ değerlerine göre; öğrencilerin %6.8’i zayıf, %78.1normal kilolu, %13.2’si hafif şişman, %1.1’i şişman olarak değerlendirildi. Bunakarşılık, öğrencilerin %16.7’si kendisini zayıf, %60.2’si normal, %18.9’u hafifşişman, %4.2’si ise şişman olarak değerlendirmiştir. Öğrenciler tarafından vearaştırmacılar tarafından yapılan ağırlık değerlendirmeleri arasındaki uyumunönemli olmadığı belirlendi (Kappa=0.026, p>0.05). Öğrenciler tarafından ifade edilen boy ve ağırlıkdeğerlerinin şişmanlık tanısındaki geçerliğini değerlendirmek için,araştırmacılar tarafından ölçülen değerlerden hesaplanan BKİ değerlendirmesireferans alındı. BKİ değeri 30 ve üzerinde olanların sayısı çok az olduğu için,BKİ değeri 25’in altında olanlar ve 25 ve üzerinde olanlar olmak üzere ikigrupta değerlendirildi. BKİ değeri 25 ve üzerinde olanlar “fazla kilolu” olarakifade edildi. Öğrenciler tarafından yapılan değerlendirmenin fazla kiloluolanları belirleme konusundaki duyarlılığı %76.3, özgüllüğü %85.7 bulundu. Öğrencilertarafından ifade edilen boy ve ağırlık değerlerinden hesaplanan BKİdeğerlerinin fazla kilolu olanları belirleme konusundaki duyarlılığı %75.9,özgüllüğü ise % 98.9 bulundu. Sonuç: Sağlık alanında öğrenim gören üniversite öğrencileritarafından ifade edilen boy değerlerinin yaklaşık olarak 1 cm, ağırlıkdeğerlerinin 1.5 kg hatası vardır. Bu değerlerden yararlanılarak hesaplanan BKİdeğerlerinin fazla kilolu olanları belirlemedeki özgüllüğü yüksek (%99) olmaklabirlikte, duyarlılığı düşüktür (%75). Öğrencilerin kendi yaptıklarıdeğerlendirmenin ise hem duyarlılığı hem de özgüllüğü düşüktür. Öğrencilertarafından yapılan değerlendirmenin duyarlılığının ve özgüllüğünün düşükolması, boy ve ağırlıkları hakkındaki bilgilerinin hatalı olmasına, BKİdeğerini hesaplamayı bilmemelerine veya hesapladıkları BKİ değerinideğerlendirmeyi bilmemelerine bağlı olabilir. Öğrencilerin, ağırlıklarınıdüzenli olarak kontrol etmeleri ve doğru değerlendirmeleri şişmanlık eğilimininerken dönemde fark edilmesini sağlayabilir. Öğrencilere, BKİ değerini hesaplamave değerlendirme konusunda bilgi ve beceri kazandırılmalıdır.
AnahtarKelimeler: Öğrenci, şişmanlık, boy, ağırlık, geçerlik