Tarz-ı Nevîn Kıraat Ders Kitabının Değerler Açısından İncelenmesi

Creative Commons License

KARAGÖZOĞLU N.

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt.40, sa.1, ss.164-190, 2021 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Değerler sosyal yaşamda bireylerin birlikte uyum içinde hareket etmelerini sağlayan, karar süreçlerinde bireye yol gösteren düşünce ve inançlardır. Değerlerin nesilden nesile aktarılarak devamlılığının sağlanması, tarih boyunca eğitimin temel hedefi olmuştur. Toplumların her birinin tarihi, kültürü, inançları doğrultusunda oluşturmuş olduğu kendine özgü değerler sistemi vardır. Çocuklara kazandırılmak istenen değerler zamana veya toplumlara göre değişiklik gösterebilmektedir. Kitaplar, yazıldığı dönemin özelliklerini, yaşanan önemli toplumsal olgu ve olaylara ait bilgileri yeni kuşaklara aktaran yazılı kaynaklardır. Tarihsel süreçte öğrencilere kazandırılması hedeflenen davranışların, bilgi, beceri ve değerlerin neler olduğu ve kazandırılması sürecinde yapılan uygulamalar, dönemin ders kitaplarının içeriği incelenerek ortaya koyulabilir. Türk toplumlarında eğitime dair yapılmış uygulamaların, kullanılmış materyallerin değerlendirilmesi atılacak yeni adımların temelini teşkil edecektir. Eğitim-öğretimde temel kaynak olarak kullanılan ders kitaplarının içeriklerinin incelendiği çalışmalar, kitapların daha nitelikli bir şekilde hazırlanmasına katkı sağlamaktadır. Bu araştırmada, Fâik Reşad tarafından R.1330 / M.1914 yılında hazırlanmış ve II. Meşrutiyet Dönemi’nde iptidai, rüştiye ve idadî okullarında ders kitabı olarak kullanılmış olan “Tarz-ı Nevîn Kıraat” adlı kitabın 2018 öğretim programlarında yer alan kök değerler ve Sosyal Bilgiler Öğretim Programında yer alan değerler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Verilerin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde ise içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre “Tarz-ı Nevîn Kıraat” ders kitabında en fazla çalışkanlık, bilimsellik, vatanseverlik, doğruluk, sevgi ve hoşgörü değeri ile ilgili ifadelerin yer aldığı belirlenmiştir. Eserde en az rastlanan değerlerin ise sabır, sorumluluk, eşitlik, barış ve özgürlük değerleri olduğu görülmüştür.