Akademik Veri Yönetim Sistemi
EJONS INTERNATIONAL JOURNAL ON MATHEMATICS, ENGINEERING & NATURAL SCIENCES, cilt.5, sa.20, ss.738-755, 2021 (Hakemli Dergi)
Florasında 163 familyaya ait 1225 cins ve 9000 taxa barındıran Türkiye, coğrafyasında 3000 endemik tür bulundurmaktadır. Bu genetik kaynaklar ülkelerin doğal zenginlikleri arasında sıralanmaktadır ve genetik kaynaklarına gerektiği gibi sahip çıkmayan ülkeler bu zenginlikleri başka ülkelerden almak zorunda kalmaktadırlar. Bu sebeplerle genetik materyallerin tespiti, korunması ve kullanımı oldukça önem arz etmektedir.
Alıç (Crataegus spp.), ülkemizde doğal olarak yayılış göstermiş en önemli yabani meyve türlerinden birisidir. Rosaceae familyasına ait alıç (Crataegus spp.), çok eski zamanlardan beri tıbbi amaçlarla kullanılan, besin özellikleri ve kültüre alınabilme potansiyeli yüksek yabani bir bitkidir. Ege, Doğu Anadolu, Güney, Orta ve Kuzey Anadolu gibi Türkiye’ nin çeşitli bölgelerinde doğal olarak yetişmekte olan alıç bitkisi çeşitli morfolojik özellikler göstermektedir. Çeşitliliğin alıcı yiyen kuşlar veya memeli hayvanlar vasıtasıyla olduğu ve halen tanımlanmamış formların olabileceği bildirilmektedir.
Bu çalışma, 2019-2020 yıllarında Yozgat Aydıncık ilçesine bağlı Şebek Vadisi’ nde yürütülmüştür. Şebek vadisi, sahip olduğu bitki örtüsü (yabani fındık, meşe, gürgen, ıhlamur, ahlat, alıç, ardıç, kayın vb.) ve mikro klima özelliği gösteren iklimi ile önemli bir genetik kaynak bölgesidir. Vadinin en düşük noktası 900 m iken en yüksek noktası 1550 m rakıma sahiptir ve 7 km boyunca uzanmaktadır. Vadide bulunan alıç popülasyonu pomolojik ve morfolojik olarak incelenmiş ve 30 genotip arasından bazı özellikler dikkate alınarak incelemeye değer bulunan 10 genotip incelemeye değer olarak tespit edilmiştir. Bu çalışmada 10 adet genotipin genel görünüm, sürgün, yaprak ve çiçek özellikleri UPOV(The International Union for the Protection of New Varieties of Plants) kriterleri dikkate alınarak incelenmiştir. Genel görünüm özelliklerinde ağaç büyüme tipi, büyüme şekli, ağaç yüksekliği ve yeşil aksam yoğunluğu incelenmiştir. Sürgünlerin morfolojik özellikleri kapsamında diken varlığı, varsa sayısı, ve uzunlukları incelenmiştir ayrıca sürgünlerin gelişme tipi ve uzunluğu da değerlendirilmiştir. Genotiplerin yapraklarında kenar şekilleri, lob varlığı, tüylülük ve yaprakların yüzey yapısı incelenmiştir. Çiçeklerde ise çiçek tipi, petal renkleri, petal düzeni ve petallerin konumları incelenmiştir.
Having 1225 genera and 9000 taxa belonging to 163 families in its flora, Turkey has 3000 endemic species in its geography. These genetic resources are listed among the natural riches of countries, and countries that do not properly claim their genetic resources have to buy these riches from other countries. For these reasons, the detection, protection and use of genetic materials are very important. Hawthorn (Crataegus spp.) is one of the most important wild fruit species naturally spread in our country. Hawthorn (Crataegus spp.), belonging to the Rosaceae family, is a wild plant that has been used for medicinal purposes since ancient times, with high nutritional properties and potential to be cultivated. The hawthorn plant, which grows naturally in various regions of Turkey such as Aegean, Eastern Anatolia, Southern, Central and Northern Anatolia, shows various morphological characteristics. It is reported that the diversity is via hawthorn-eating birds or mammals, and there may still be undescribed forms.
This study was carried out in Sebek Valley in Yozgat Aydıncık district in 2019-2020. Sebek Valley is an important genetic resource region with its vegetation (wild hazelnut, oak, hornbeam, linden, berry, hawthorn, juniper, beech etc.) and microclimate. The lowest point of the valley is 900 m, while the highest point has an altitude of 1550 m and the valley stretches for 7 km. The hawthorn population in the valley was investigated pomologically and morphologically and among 30 genotypes 10 genotypes were determined as precious. In this study, general appearance, shoot, leaf and flower characteristics of 10 genotypes were examined by considering UPOV criteria. Tree growth type, plant habit, shape of canopy, plant height and density of foliage were investigated in general appearance characteristics. Within the scope of the morphological characteristics of the shoots, the presence of thorns, if any, their number and length were examined, and the growth type and length of the shoots were also evaluated. Margin, presence of lobes, pubescence and surface structure of leaves were investigated in leaves of genotypes. In flowers, flower type, petal colors, attitude of petals and arrangement of petals were examined.