Akademik Veri Yönetim Sistemi
AYBAK 2025 / GÜZ Akademisyen Yayınevi Bilimsel Araştırmalar Kitabı MİMARLIK, PLANLAMA VE TASARIM ARAŞTIRMALARI, Doç. Dr. Yelda DURGUN ŞAHİN, Editör, Akademisyen Kitabevi, Ankara, ss.73-97, 2025
Bu çalışmada, Rize kırsalında, Türk nüfusun dönemsel kullandığı Çayeli ilçesi Kaptanpaşa ve Şirinköy köyleri ile Laz nüfusun sürekli kullandığı Fındıklı ilçesi Çağlayan ve Tatlısu köylerindeki yerel dilde ‘Nayla’ olarak bilinen serenderler karşılaştırmalı biçimde ele alınmaktadır. Çalışmanın amacı; Rize ili Çayeli ve Fındıklı ilçelerinde incelenen köylerde kırsal mimarinin korunumu kapsamında serenderleri ulaşım, fonksiyon, kullanım biçimi, yapım sistemi, çatı tipi ve malzemesi ile kırsal dokuya uyumu açısından analiz etmek, elde edilen veriler doğrultusunda bulguları tartışmak ve değerlendirmektir. Kapsamlı literatür araştırması, yerinde gözlemler, köy halkıyla gerçekleştirilen görüşmeler ve fotoğraf incelemeleri ve analiz çalışmasından elde edilen verilere dayanarak Türk nüfusun dönemsel ve Laz nüfusun sürekli kullandığı geleneksel konutların makro ölçekte; yaşam alanı olarak konutun yer seçimi, konumu, yerleşim özellikleri ve konutlar arası ilişkiler bağlamında farklılık gösterdiği anlaşılmaktadır. Köylerdeki serenderlerin geleneksel yapım yöntemleri, yerelde kolay ulaşılan neme dayanıklı çevre dostu ahşap malzeme ile inşa edilmesi, geleneksel yaşam biçimini ve yapım pratiklerini gelecek nesillere aktarması ve kırsal dokuya uyumlu olması nedeniyle sürdürülebilir mimarlık örnekleri arasında yer aldığı söylenebilir.
Anahtar
Kelimeler: Kırsal
mimarinin korunumu, sürdürülebilirlik, Rize, geleneksel konut, kaonuta yardımcı
eleman serender
ABSRTRACT
In this
study, serenders -locally
known as “Nayla”- located in the villages of
Kaptanpaşa and Şirinköy in the Çayeli district, periodically used by the
Turkish population, and in the villages of Çağlayan and Tatlısu in the Fındıklı
district, continuously inhabited by the Laz population, in the rural areas of
Rize, are examined in a comparative manner. The aim of the study is to analyse
the serenders within the
scope of rural architectural conservation in the villages examined in the
districts of Çayeli and Fındıklı in Rize, in terms of transportation, function,
usage patterns, construction systems, roof types and materials, as well as
their compatibility with the rural fabric; and to discuss and evaluate the
findings obtained from the analyses. Based on comprehensive literature
research, on-site observations, interviews with local residents, photographic
examinations, and analysis studies, it has been understood that the traditional
dwellings periodically used by the Turkish population and continuously
inhabited by the Laz population differ on a macro scale in terms of site
selection, location, settlement characteristics, and inter-house relationships
as living spaces. It can be stated that the serenders
in these villages represent examples of sustainable architecture, as they are
built using traditional construction methods, with locally available,
moisture-resistant, and environmentally friendly wooden materials; they
preserve and transmit traditional lifestyles and building practices to future
generations; and they are well integrated into the rural texture.
Keywords: Rural architectural conservation, sustainability, Rize, traditional housing, supporting residential structure serender