Mülkiyet Hakkına Müdahalede Anayasal Eşitlik Kuralının Uygulanması

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ 2. ULUSLARARASI HUKUK KONGRESİ, Malatya, Türkiye, 7 - 09 Kasım 2025, (Yayınlanmadı)

Yayın Türü: Bildiri / Yayınlanmadı
Basıldığı Şehir: Malatya
Basıldığı Ülke: Türkiye
Yozgat Bozok Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Eşitlik, felsefi, siyasi ve hukuki bir kavram olarak geçmişte ve günümüzde birçok tartışmanın merkezinde yer almıştır. Eşitliğin imkânı, türleri, değeri ve hukuk sistemlerindeki yeri felsefi eserlerde, akademik çalışmalarda, ideolojik metinlerde, parlamentolarda, mahkemelerde vazgeçilmez bir konu olarak sahip olduğu ezeli önemini korumaktadır. Bu durum anayasalara da yansımıştır. Modern anayasalarda eşitliği bir kural olarak düzenleme eğilimi hakimdir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 10. maddesinde eşitlik kuralı herkesin, “dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit” olması biçiminde açıklanmış, Devlet organlarının ve idare makamlarının bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda oldukları ifade edilmiştir. “Devlet organlarının ve idare makamlarının bütün işlemleri” içerisinde şüphesiz, mülkiyet hakkına müdahale teşkil eden işlemler de bulunmaktadır. Bunları vergilendirme, kamulaştırma, kamu ihale hukuku uygulamaları, para cezaları gibi işlemlerle örneklendirmek mümkündür. Anayasal eşitlik kuralının bu tip işlemler bakımından yorumlanması ve uygulanma ölçütlerinin belirlenmesi, anayasal düzenin korunması bakımından önem arz etmektedir. Zira anayasal eşitlik kuralı, bireyler arasında matematiksel bir denkliği hedeflememekte, anayasal cumhuriyetin özüne uygun bir sosyal düzenin ana gövdesini oluşturmaktadır. Cumhuriyet rejimleri, gücün temerküzünün ve her türden ayrıcalıkların reddi üzerine kuruludur. Mülkiyet hakkının düzenlenmesi, iktisadi güç ve siyasi güç arasında, bunların birbirlerinin koşulu olmasını önlemeye yönelik imkanlar sunması sebebiyle önemli bir ağırlığa sahiptir. Bu çalışmada amaçlanan, mülkiyet hakkına yapılan müdahaleleri, bu müdahalelerin ihlal teşkil edip etmediği üzerinden, daha bütünsel bir yaklaşımla, cumhuriyetin kurduğu sosyal düzen çerçevesinde bir zemine oturtmaktır. Bu amaca ulaşmak için çalışmamız kapsamında, Anayasa Mahkemesi’ne mülkiyet hakkına yapılan somut müdahaleler hakkında yapılan bireysel başvurulara binaen verilen kararlardan ve Mahkeme’nin mülkiyet hakkına müdahale biçimlerini konu eden kanunları Anayasa’da eşitliğin düzenlendiği 10. maddeye göre denetlediği norm denetimi kararlarından örnekler incelenerek, günümüzde mülkiyet hakkının sınırlanmasına uygulanan hâkim anayasal eşitlik perspektifi ortaya konacaktır. Ardından, güncel perspektifin geliştirilmesine ilişkin teorik imkânlar eşitlik kavramı hakkında yürütülen kuramsal tartışmalar kanalıyla irdelenecek ve bu teorik imkanlar temel alınarak hayata geçirilebilecek pratik çözümler üzerine tartışılacaktır. Sonuç olarak, mülkiyet hakkının sınırlanması bakımından eşitliğin sağlanmasının koşulları ve yöntemini özetleyen bir uygulama şablonuna ulaşılmaya çalışılacaktır.