SÖYLEM, cilt.9, sa.2, ss.898-910, 2024 (Hakemli Dergi)
Sibirya destanları içerisinde kadınlar, toplumsal, sosyal ve kültürel yapının önemli bir
parçası olarak farklı özelliklerde ve görünümlerde karşımıza çıkar. Bu destanlarda, genellikle tabiat
ile iç içe geçmiş bir yaşam tarzı benimsendiği görülür. Bu bakımdan destan kadınlarının rolleri ve
görünümleri insanların günlük hayatını anlamak, toplumun değerlerini ve kültürüne dair bilgi
edinmek için ipuçları barındırır. Sibirya destanları bu çerçevede belirlenip kadın figürler tespit
edilerek bu figürlerin destan içerisindeki rolleri değerlendirilmiş ve hikâyeye olumlu-olumsuz
etkileri ortaya konmuştur. Sibirya destanlarında kadınlar genellikle doğurganlık, şifacılık, kültürün
ve neslin devamlılığını sağlayıcı, toprağın ve doğanın bereketini sağlayıcı, yaşam döngüsünü
düzenleyici kutsal varlıklar olarak görülür ve bu sebeple kadınlara değer verilir. Bu figürler, hem
toplulukların tabiat ile olan ilişkisini düzenler hem de tabiatın döngüsel yapısının devamının
sağlanmasını sembolize eder. Destanlarda kadınların, hem sosyal ve toplumsal yaşamın hem de
manevi dünyanın bir figürü olarak doğurganlık ve şifacılık, savaşçılık ve bilgelik özellikleriyle geniş
bir yelpazede rol üstlendiği görülür. Bu destanlar değerlendirilerek kadınların toplumsal yapının
ayrılmaz bir parçası olduğu ve sahip oldukları özellikler ve rolleri ile topluma nasıl katkıda
bulundukları tespit edilebilir.
Bu çalışmada, Sibirya destanlarında kadın figürlerinin toplumsal, sosyal ve kültürel yapının
önemli bir parçası olarak nasıl yer aldığını incelemek amacıyla, destan metinleri incelenerek kadın
kahramanlar tespit edilerek kadın figürlerin rolleri, işlevleri, toplumsal rolleri ve görünümleri
değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Sibirya destanlarında kadın figürlerinin toplumsal, sosyal
ve kültürel yapının ayrılmaz bir parçası olarak nasıl yer aldığını ve bu figürlerin destanlardaki
rollerini ortaya koymaktır. Bu yöntem ve amaç doğrultusunda, Sibirya destanlarındaki kadın
figürlerinin toplumsal yapının ayrılmaz bir parçası olduğu ve sahip oldukları özellikler ile topluma
nasıl katkıda bulundukları destan metinlerinden hareketle detaylı bir şekilde incelenmiştir.
Anahtar sözcükler: Sibirya destanları, kadın, anne, eş, kahraman tipi, bilge kadın tipi
In Siberian epics, women appear as an important part of the social, cultural, and societal
structure with different characteristics and appearances. These epics often depict a lifestyle
intertwined with nature. In this regard, the roles and appearances of women in the epics provide
clues to understanding people’s daily lives, societal values, and culture. By identifying and evaluating the roles of female figures in these epics, their positive and negative impacts on the story
have been revealed. In Siberian epics, women are generally seen as sacred beings who ensure
fertility, healing, the continuity of culture and lineage, the fertility of the land and nature, and
regulate the cycle of life, and thus, they are valued. These figures not only regulate the relationship
of communities with nature but also symbolize the continuation of nature’s cyclical structure. In the
epics, women are seen to take on a wide range of roles, including fertility and healing, warrior and
wisdom, as figures of both social and societal life and the spiritual world. By evaluating these epics,
it can be determined that women are an integral part of the social structure and how they contribute
to society with their characteristics and roles.
In this study, to examine how female figures in Siberian epics are an important part of the
social, cultural, and societal structure, epic texts were analyzed, and female heroes were identified.
The roles, functions, societal roles, and appearances of female figures were evaluated. The aim of
this study is to reveal how female figures in Siberian epics are an integral part of the social, cultural,
and societal structure and their roles in the epics. In line with this method and purpose, the female
figures in Siberian epics have been examined in detail based on epic texts to determine how they
contribute to society with their characteristics.
Keywords: Siberian epics, woman, mother, wife, hero type, wise woman type