Yamaoka Kōtarō’nun Cumhuriyetin ilk yıllarında Türk iç ve dış politikası hakkındaki görüşleri

Altın U.

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, cilt.14, sa.Türkiye-Japonya İlişkileri Özel Sayısı , ss.223-236, 2024 (Hakemli Dergi)

Özet

Yamaoka Kōtarō (1880-1959) hacca giden ilk Japon Müslümandır ve Japonya’da İslam’ın tanıtılmasında önemli bir rol oynamıştır. Yamaoka, hac ziyaretini Japonya’da İslam’ın resmî bir din olarak tanınması konusunda faaliyetlerde bulunan gazeteci ve seyyah Abdürreşid İbrahim (1857-1944) ile gerçekleştirmiştir. Yamaoka hakkında yapılan araştırmalar onun bir istihbarat elemanı olması ve Pan-Asyacılık ile Pan-İslamizm’i ortak zeminde buluşturma çabası üzerine yoğunlaşmaktadır. Yamaoka’nın Japonya’nın Türkiye’deki geçici maslahatgüzarı Hanaoka Shirō vasıtasıyla Japonya Dışişleri Bakanlığı Avrupa-Amerika Masası müdürü Hirota Kōki’ye “Türkiye’nin Son Dönem İç Siyaseti ve
Dış Politikası” başlıklı bir rapor göndermiştir. Yamaoka’nın raporu Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında sergilenen iç ve dış politika hakkındaki düşüncelerini yansıtması açısından önemlidir. Yamaoka raporunda saltanat, halifelik, Türkiye ile Yunanistan arasındaki nüfus mübadelesinin yanı sıra Türkiye Cumhuriyeti’nin Avrupa, Amerika ve Balkan Devletleri ile ilişkilerini kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Bu çalışmada “Pan-İslamist”, “Pan-Asyacı” olarak bilinen Yamaoka’nın saltanatın ve halifeliğin kaldırılmasına dair düşünceleri, Türkiye’nin iç ve dış politikasını nasıl yorumladığı ele alınacaktır. Böylece Yamaoka’nın cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’nin iç ve dış politikasının yanı sıra saltanat ve hilafet ile ilgili fikirleri ortaya konulacaktır.

Yamaoka Kōtarō (1880-1959) is famous for his relations with Abdürreşit İbrahim (1857-1944), being the first Japanese Muslim to go on a pilgrimage and playing an important role in introducing Islam in Japan. Researches on Yamaoka focus on his being an intelligence officer and his effort to bring Pan-Asianism and Pan-Islamism together on common ground.
Yamaoka sent a report titled “Turkey’s Recent Domestic Politics and Foreign Policy” to Hirota Kōki, director of the Europe and America Desk of the Ministry of Foreign Affairs of Japan, through Japan’s temporary chargé d’affaires in Turkey, Hanaoka Tomeo. Yamaoka’s report is important in that it reflects his thoughts on domestic and foreign policy in the first years of the Republic of Turkey. In his report, Yamaoka discusses the sultanate, caliphate, population exchange between Turkey and Greece, as well as the relations of the Republic of Turkey with Europe, America and the Balkan States in details.
In this study, Yamaoka’s thoughts on the abolition of the sultanate and caliphate, known as “Pan-Islamist” and “Pan-Asianist”, and how he interpreted Mustafa Kemal Atatürk’s domestic and foreign policies will be discussed. Thus, Yamaoka's ideas about sultanate and caliphate, as well as Turkey’s domestic and foreign policy during the Atatürk period, will be revealed.