Bu çalışmanın amacı, Kütahya ili Simav ilçesinde jeotermal enerji ile ısınan seralarda gerçekleştirilen domates üretiminin teknik ve ekonomik yapısını ortaya koymaktır. Araştırmanın ana materyalini, yüz yüze anket yöntemiyle 40 işletmeden elde edilen veriler oluşturmaktadır. Çalışmada üreticilerin sosyo-demografik özellikleri, üretim teknikleri, maliyet yapıları ve kârlılık göstergeleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Çalışma verileri 2023-2024 üretim sezonuna aittir. Bölgede jeotermal enerji ile ısınan seralarda domates üretimi topraksız plastik seralarda gerçekleştirilmektedir. İşletme ortalamasında hektara domates üretim maliyeti 3,671,549.16 TL olarak hesaplanmıştır. Üretim masrafları içerisinde değişen masrafların payı %60.98, sabit masrafların payı ise %39.82’dir. Jeotermal ısıtma maliyeti hektara 136,740.69 TL iken üretim masraflarındaki payı %3.72 hesaplanmıştır. Bölgede hektara domates verimi 2,311,952.97 kg hesaplanmış olup domatesin kilogram maliyeti 15.88 TL tespit edilmiştir. Hektara mutlak kâr, brüt kâr ve nispi kâr sırasıyla 817,059.59 TL, 2,279,038.41 TL ve 1.22 olarak belirlenmiştir. Araştırma bulguları, görüşülen işletmelerin tarımsal örgütlenme düzeyinin oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. Bölgede üretilen domatesler, 4 Eylül Eynal Tarımsal Kalkınma Kooperatifi aracılığıyla sözleşmeli üretim modeli kapsamında pazarlanmaktadır. Üretim masrafları içerisinde en yüksek payın kimyasal gübre, amortismanlar ve sermaye faizi kalemlerinden oluştuğu görülmüştür. Bu bağlamda, kimyasal gübre kullanımının yaprak analizlerine dayalı olarak planlanması ve bitki besleme stratejilerinde dengeli gübreleme uygulamalarının benimsenmesi, hem maliyetlerin düşürülmesi hem de sürdürülebilir üretim açısından önem arz etmektedir.
The aim of this study was to determine the technical and economic structure of tomato production in greenhouses heated by geothermal energy in the Simav district of Kütahya province, Türkiye. The main material of the study consisted of data obtained from 40 farms through face-to-face surveys. The study examined the socio-demographic characteristics, production techniques, cost structures, and profitability indicators of the producers in detail. The study data covered the 2023-2024 production season. Tomato production in greenhouses heated by geothermal energy in the region was carried out in soilless plastic greenhouses. The average tomato production cost per hectare for the farm was calculated at 3,671,549.16 TRY. The variable costs accounted for 60.98% of production costs, while fixed costs accounted for 39.82%. The geothermal water fee per hectare was 136,740.69 TRY, which corresponds to 3.72% of production costs. The tomato yield per hectare in the region was calculated as 2,311,952.97 kg, and the cost per kilogram of tomatoes was determined as 15.88 TRY. The absolute profit, gross profit, and relative profit per hectare were determined as 817,059.59 TRY, 2,279,038.41 TRY, and 1.22, respectively. Research findings indicated that the level of agricultural organization in the interviewed agricultural enterprises was quite high. The tomatoes produced in the region were marketed under a contract production model through the Simav 4th September Eynal Agricultural Development Cooperative. The chemical fertiliser, depreciation, and capital interest accounted for the largest share of production costs. In this context, planning chemical fertiliser use based on leaf analysis and adopting balanced fertilisation practices in the plant nutrition strategy were crucial for both cost reduction and sustainable production.
