International Mesopotamia Agriculture Congress, Diyarbakır, Turkey, 22 - 25 September 2014, pp.901
Pamuk 70 farklı ülkede üretilmekte ve 180 milyon insan da pamuk tarımından geçimini
sağlamaktadır. Zararlı böcekler pamuk verim ve kalitesini önemli oranda etkileyen etmenlerin
başında gelmektedir. Pamuk zararlılarıyla mücadelede en etkili yol kimyasal ilaçların
kullanımıdır. Artan böcek yoğunluğuyla birlikte ilaçlama sayısı, miktarı ve daha etkili
ilaçların kullanımı da giderek artmaktadır. Bu durum insan, hayvan ve çevre sağlığı açısından
önemli bir endişe kaynağı haline gelmektedir. Son 15 yılda böceklere dayanıklı transgenik
bitkilerin üretime girmesiyle, özellikle pamuk gibi bitkilerin tarımında insektisit kullanımında
önemli azalmalar yaşanırken, verim ve kalitede önemli artışlar meydana gelmektedir. Dünya
genelinde toplam 34 milyon hektarlık pamuk ekim alanının yaklaşık 24 milyon hektarı
böceklere dayanıklı transgenik pamuk çeşitlerinden oluşmaktadır. Özellikle Hindistan, Çin,
ABD ve Pakistan gibi ülkeler tamamen transgenik pamuk çeşitlerinin üretimine geçmişlerdir.
Bu çeşitlerin neredeyse tamamında böceklere dayanıklılık CaMV 35S promotörü gibi
konstitütif ve kuvvetli promotörler tarafından kontrol edilen cry genleri tarafından
sağlanmaktadır. Bundan dolayı bitkinin tüm evrelerinde ve organlarında yüksek oranda arzu
edilmeyen endotoksin proteinleri üretilmektedir. Yürütülen bu çalışmada Cry1Ac geni,
yaralanmayla aktif olan bitkisel orijinli AoPR1 promotörünün önüne klonlanarak
Agrobacterium tumefaciens aracılığıyla farklı pamuk çeşitlerine aktarılmıştır. Gen aktarım
çalışmaları sonucunda yüzlerce aday transgenik pamuk bitkisi elde edilmiş ve bunlardan 48
adedinin transgenik olduğu PCR ve gen ifadesi analizleriyle belirlenmiştir. Elde edilen
transgenik bitkilerin yaprakları kullanılarak çizgili yaprak kurdu (Spodoptera exiqua) larvaları
ile biyotest çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda transgenik bitkilerin önemli bir
kısmının böcek larvalarına karşı dayanıklı olduğu belirlenmiştir. Bu sayede toksik endotoksin
Cry1Ac protein üretimi transgenik pamuk bitkilerinin tüm organlarında ve dönemlerinde
engellenirken, sadece böceklerin ısırdığı noktalarda yüksek oranlarda üretilmiş ve böcek
larvalarının ölümü için yeterli olmuştur.