Akademik Veri Yönetim Sistemi
TURKISH STUDIES, cilt.18, sa.4, ss.1471-1487, 2023 (SSCI, Scopus)
Fizyolojik ve biyolojik nitelikteki temel varlık alanının bireysel parçası olarak, politika dışı kalmış olan
sağlık konusu, Focault açısından, siyasal, ekonomik ve sosyo-psikolojik bir alana sorunsal olarak
yaklaştırılmıştır. Böylece toplumsal bilinçlenme ve sosyalleşme süreçlerini önemli ölçüde etkileyebilecek
yeni bir kavram olarak “biyopolitika” en azından eleştirel düşünce düzeyinde biçimlenmiştir. Beden ve sağlık
algısının önemli bir toplumsal fenomen olması konunun kuramsal temelde ele alınması gereğini ortaya
çıkarmıştır. Çalışmada Foucault’un biyopolitika yaklaşımında yer alan genel argümanlar sistematik bir
perspektifte sunulmuştur. Tarihsel süreç içerisinde ortaya çıkan iktidar-tıp ilişkisinin günümüz toplum yapısı
içerisinde tıbbileştirme bağlamında nasıl üretildiği Foucault’un yaklaşımı çerçevesinde ele alınmıştır. Bu
çalışma Michel Foucault’un kendi yazdığı birincil kaynaklar ve onun üzerine yazılan ikincil kaynaklar
kullanarak gerçekleştirilen betimsel analiz ve nitel araştırma çerçevesinde eleştirel söylem analizi yöntemi
esas alınarak hazırlanmıştır. Çalışmada Foucault’un biyopolitika yaklaşımının ve tıbbileştirilme kavramları
çerçevesinde gündelik yaşam düzlemindeki devamlılık gösteren tıp-politika-sağlık ilişkilerine uyarlanması
amaçlanmıştır. Foucault’un biyopolitika yaklaşımının hem kavramsal temelleri, üzerine gerçekleştirilen
analiz bize günümüz iktidar yapılarının tahakküm politikalarını beden ve sağlık algısını yönetme süreçlerinin
Foucult’un eleştirel yaklaşımının işaret ettiği unsurları taşıdığını ortaya koymuştur. Gelişmelere kamusal
bilincin ve yaşamsal farkındalığın önemi açısından bakıldığında algı yönetimlerinin bireyi edilgen ve sağlıklı
olmayan süreçlere sürüklediği gerçeği güncel gelişmelerle kuramsal önermelerin buluştuğu yerde kendini
göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık sosyolojisi, biyopolitika, Foucault, tıbbileştirme, gündelik yaşam, halk sağlığı