Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sulama ve Drenaj Konferansı, Adana, Türkiye, 10 - 11 Nisan 2008, ss.236-249
Toprak ve su gibi doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ancak uygun bir su yönetimi
ile mümkündür. Zira, sulama yönetiminde yapılan yanlışlıklar sadece su kaynaklarının israfına
neden olmakla kalmayarak, toprakların tuzlulaşması ve taban suyunun yükselmesiyle kök
bölgesinde önemli drenaj sorunlarının oluşması sonucunu doğuracaktır. Tarım, tatlı su
kaynaklarının en büyük kullanıcısı olmakla birlikte suyun en düşük randımanla kullanıldığı
sektördür. Çukurova ve ülke tarımında önemli bir potansiyeli olan Seyhan Havzası’nın aşağı
kesimlerinde yoğun olarak sulu tarım yapılmaktadır. Ovada; projede öngörülen bitki deseninin
yıllar boyunca değişmesi, düşük sulama oranı, sulama şebekesindeki yapısal eksiklik ve sorunlar,
iklimdeki değişiklik gibi bir dizi sorun nedeniyle sulama randımanı istenilen düzeye
çıkarılamamıştır. Bu çalışmada, Aşağı Seyhan Ovası Sulaması ve sulama yönetimi gözden
geçirilmiş ve özellikle son üç yılda uygulanan iç rotasyonun su kullanım randımanına etkileri
incelenmiştir. Bu amaçla, ovayı temsil etme özelliği olan ve su bütçesi elemanlarının doğru ve
kontrollü bir şekilde ölçülmesinin mümkün olduğu Akarsu Sulama Sahası pilot alan olarak
seçilmiştir. Akarsu sulama sahasına giren ve çıkan su miktarlarının belirlenmesi amacıyla sulama
ve drenaj kanalları üzerine akım gözlem istasyonları tesis edilerek sular ölçülmüştür. Ayrıca,
Akarsu Sulama Sahası’ndaki mevcut taban suyu (TS) gözlem kuyuları gözden geçirilerek alansal
dağılımları temsil edebilir hale getirilmiş ve TS derinlikleri ölçülmüştür. Mayıs ayındaki TS
derinliliğinin, temmuz ve eylül ayındakilere kıyasla, drenaj sorunu oluşturmadığı sonucuna
varılmıştır. Çalışma alanına, 996 mm sulama suyu saptırıldığı, saptırılan suyun %63’ünün
havzanın çıkış noktasından drenajla tahliye edildiği belirlenmiştir. Söz konusu dönemde, sulama
randımanı %20 civarında bulunmuştur. Düşük sulama randımanı sonucu ortaya çıkan yüksek TS
sorunu ve yüksek drenaj fraksiyonu, sulama şebekelerinde dikkate alınması ve iyileştirilmesi
gereken yönetim problemleri olarak değerlendirilmiştir.
Sustainable use of natural resources can be achieved with an appropriate water management.
Since, failure in water management results in water wastage and besides, it causes salinization of
soils, rise of water table and consequently drainage problems. Although agriculture is the major
consumer of fresh water resources, water use efficiency in agriculture is the lowest among the
sectors. Irrigated agriculture is intensive in the lower parts of the Seyhan River Basin, which is of
great importance in Turkey’s agriculture; however, the water use efficiency in this plain is rather
low due to changing crop pattern, low irrigation ratio, improper infrastructure and climate change.
This study aims to evaluate the existing water management practices in the Lower Seyhan Plain;
furthermore, the aim is extended to figure out the impacts of rotational flow management on water
use efficiency. For this purpose, Akarsu Irrigation District, which allows better control and
determination of the water budget elements, is chosen as a pilot study area. In- and out-flows were
measured using flow gauging stations installed on both irrigation and drainage channels.
Furthermore, seasonal and spatial changes in groundwater depths were measured in groundwater
observation wells. Groundwater table in May (before irrigation) was deeper than in July and
September (peak irrigation season and after irrigation respectively) so that no drainage problem
was occurred. Total inflow as irrigation water was 996 mm although 63% of this amount drained
out of the irrigation district along the drainage system. High water table and consequently low
irrigation efficiency and also high drainage fraction showed that present water management
requires some improvements.