3rd International Cukurova Agriculture and Veterinary Congress, Adana, Türkiye, 9 - 10 Ekim 2021, ss.478-492
Kenevir (Cannabis sativa L.) yüzyıllardan beri başta endüstriyel ve tekstil ürünleri olmak üzere
hammadde olarak kullanılan lif ve yağlı tohum kaynağı bir bitkidir. Halen dünya genelinde otuzdan
fazla ülkede endüstriyel kenevir yetiştirilmekte ve kenevirden elde edilen ürünler dünya
pazarlarında alıcı bulmaktadır. Kenevir bitkisi endüstriyel olarak değerlendirildiğinde, yaklaşık 25
bin alternatif ürünün hammaddesi olarak kullanılma potansiyeline sahiptir. Potansiyeli yüksek olan
endüstriyel kenevire son on yılda dünya genelinde ilgi tekrar artmaya başlamıştır. Kenevir içerdiği
yüksek protein ve yağ içeriği nedeniyle hayvan beslemede kullanılabilmektedir. Kenevir, birçok
farklı alanda kullanılan önemli bir endüstri bitkisidir. Hayvan beslemede işletme karlılığının
arttırılması için rasyonlara ilave edilen ekonomik performans arttırıcıların kullanım oranları,
hayvanlar üzerindeki olumlu etki aralıklarının belirlenebilmesi konuları üzerinde daha fazla çalışma
yürütülmesi ve yapılacak çalışmaların çeşitlendirilmesine ihtiyaç vardır. Hayvancılık
faaliyetlerinde bütün giderlerin %70 gibi bir kısmını yem giderleri oluşturmaktadır. Kanatlılar kaba
yemleri değerlendiremediği için bu oran ruminantlara göre daha da fazladır. Söz konusu yem
kalemlerinin de en büyük kısmını protein kaynağı yemler oluşturmaktadır. Kanatlı hayvanların
protein ihtiyaçları pahalı protein kaynağı yemlerden sağlanmakta olup bunların başında soya
küspesi gelmektedir. Kanatlı türlerinin beslenmesinde çok büyük oranlarda mısır-soya küspesi
temelli ticari yemler kullanılmaktadır. Soya küspesi değerli bir protein kaynağı olarak yüksek
fiyatlarla ithal edilmektedir. Bu yem ham maddesinin yerine alternatif protein kaynaklarını
kullanabilme olanakları bütün dünyada yoğun bir şekilde araştırılmaktadır. Kenevir ve kenevir
küspesinin yerli üretimi kapsamında, oransal olarak bile olsa soya küspesini bir miktar ikame etmesi
ihtimali yerli ve milli sermayenin ve yetiştiricimizin yararına olacağından bu olasılıkların
değerlendirilmesi için mevcut literatürün detaylı incelenmesi ve yeni çalışmalarla konuya ışık
tutulması önem taşımaktadır. Bu çalışmada, kenevirin farklı hayvan türlerinin beslenmesinde
kullanım olanakları incelenerek güncel gelişmelerin ortaya konulması amaçlanmıştır
Hemp (Cannabis sativa L.) is a source of fiber and oilseeds that has been used as a raw material
for centuries, especially in industrial and textile products. Currently, industrial hemp is grown
in more than thirty countries around the world and products derived from hemp find buyers in
world markets. When the cannabis plant is evaluated industrially, it has the potential to be used
as a raw material for approximately 25 thousand alternative products. In the last decade,
worldwide interest in industrial hemp, which has a high potential, has started to increase again.
Due to its high protein and oil content, hemp can be used in animal nutrition can be obtained.
Hemp is an important industrial plant used in many different fields. In order to increase the
profitability of the business in animal nutrition, there is a need to carry out more studies on the
use of economic performance enhancers added to the rations, to determine the range of positive
effects on animals, and to diversify the studies to be done. Feed expenses constitute 70% of all
expenses in livestock activities. This rate is even higher for poultry than ruminants, as the
poultry cannot evaluate the roughage. Protein source feeds constitute the largest part of the feed
items in question. Protein needs of poultry are provided from expensive protein source feeds,
and soybean meal comes first. Corn-soybean meal based commercial feeds are used in large
proportions in the feeding of poultry species. Soybean meal is imported at high prices as a
valuable protein source. The possibilities of using alternative protein sources instead of this
feed raw material are being investigated intensively all over the world. It is important to
examine the existing literature in detail and to shed light on the subject with new studies in
order to evaluate these possibilities, since the possibility of substituting soybean meal, even
proportionally, to some extent within the scope of domestic production of hemp and hemp seed
meal has the potential to benefit the national economy as well as the breeders themselves. Aim
of this study is to reveal the current developments by examining the possibilities of using hemp
in the nutrition of different animal species.